Pilotaż polegał na przeprowadzeniu prac badawczych mających na celu zdobycie nowej wiedzy, przetestowanie określonych funkcjonalności i innowacyjnych rozwiązań na wybranych grupach podmiotów oraz praktyczne zbadanie i opisanie możliwości realizacji docelowego projektu Paszportyzacja polskiej żywności.

W wyniku przeprowadzonych prac:

• opracowano proces zbierania, gromadzenia, przetwarzania oraz udostępniania danych na rynku wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka;
• zbadano i opisano możliwości utworzenia „paszportu” dla produktów objętych pilotażem;
• ustalono jak dalece możliwe jest – w ramach jednego docelowego systemu IT – gromadzenie, analiza i udostępnianie informacji dotyczących wybranych produktów rolnych i żywnościowych;
• zbadano możliwości wykorzystania zagregowanych danych do wspomagania realizacji mechanizmów aktywnej polityki rolnej na rynkach produktów rolnych i żywnościowych.

Pilotaż miał na celu dokonanie praktycznego sprawdzenia możliwości zbudowania jednego, w pełni kompatybilnego systemu IT dla różnorodnych produktów żywnościowych. Końcowym rezultatem realizacji pilotażu jest potwierdzenie, że jest możliwość wygenerowania „paszportów” oraz udostępnienie uczestnikom rynku informacji potwierdzających autentyczność, jakość i bezpieczeństwo żywności. 

W „paszportach” są zawarte informacje dotyczące historii produkcji wołowiny, wieprzowiny i ziemniaka. Dzięki tym informacjom odbiorca produktu będzie miał możliwość weryfikacji jak dany produkt został wyprodukowany.

1. Pilotaż okazał się niezwykle cennym doświadczeniem dla projektu Paszportyzacji polskiej żywności, w tym dla sformułowania rekomendacji dotyczących budowy docelowego systemu IT;
2. Pilotaż, oparty na pilotażowym systemie IT, potwierdził, że projekt jest innowacyjny i unikalny. W podobnym zakresie nie ma odpowiedników w skali całej Unii Europejskiej;
3. Pilotaż pokazał braki w integracji systemów administracji w obszarze rolnictwa. Potwierdził, że wiele z nich to niefunkcjonalne i niekompatybilne systemy IT;
4. W ramach pilotażu zidentyfikowano rynki, kluczowe z punktu widzenia znaczenia gospodarczego.

Oznacza to, że jest konieczna budowa jednego docelowego systemu IT dla różnych produktów żywnościowych/różnych rynków.

Podsumowując, pilotażowy projekt Paszportyzacji polskiej żywności i jego efekty potwierdzają, że przedsięwzięcie (projekt) polegające na budowie i wdrożeniu docelowego systemu IT jako jednego wspólnego systemu IT dla wielu rynków i produktów jest wykonalne, celowe i opłacalne.

Pilotaż potwierdził również, że przy zastosowaniu narzędzia jakim jest pilotażowy system IT, istnieje możliwość wygenerowania pełnego zakresu „paszportu” dla mięsa wołowego, wieprzowego oraz ziemniaków. Tym samym zyskano pewność, że udostępnienie uczestnikom rynku informacji potwierdzających autentyczność, jakość i bezpieczeństwo żywności jest wykonalne.

Wygenerowany „paszport” dla produktów żywnościowych objętych pilotażem stanowi połączenie danych z procesu produkcji, praktyk stosowanych przez producentów rolnych oraz danych będących w gestii administracji publicznej sprawującej nadzór nad bezpieczeństwem i jakością żywności.

Wnioski na przyszłość

1. Docelowy system powinien być implementowany na tych rynkach, w których najważniejszym czynnikiem konkurencyjnym nie jest jak najbardziej korzystna cena, ale raczej jakość, wiarygodność pochodzenia, itp. Do tych rynków można zaliczyć w pierwszej kolejności rynek wołowiny;
2. Wdrożenie Paszportyzacji polskiej żywności dla rynku wieprzowiny, rozumianego jako cały rynek nie powinno być rekomendowane.

Zasadność wdrożenia projektu powinna być przedmiotem analizy i decyzji w ramach przygotowywania strategii odbudowy i rozwoju sektora wieprzowiny i przemysłu mięsnego. Obecnie rozwiązania związane z paszportyzacją mogą być rekomendowane dla producentów świadomie decydujących się na udział po osobiście przeprowadzonym rachunku ekonomicznym takiego zaangażowania;

• W przypadku rynku ziemniaka budowa docelowego systemu IT byłaby stosunkowo prosta i stanowiłaby wsparcie.

Na tym rynku ważniejsze są przyzwyczajenia, niż rzeczywista ocena jakości czy pochodzenia w formie paszportu. Wydaje się, że w przypadku ziemniaka paszportyzacja byłaby na pewno istotna w kontekście przetwórstwa (np. na frytki, pokarmy dla niemowląt, etc.);

• Pilotaż jednoznacznie wskazał, że nie jest problemem technicznym ani technologicznym zbudowanie jednego docelowego systemu IT dla różnych rynków – wyzwaniem będą kwestie organizacyjne, kwestie współpracy i współdziałania.

Stąd konieczne jest właściwe umocowanie Paszportyzacji polskiej żywności w strukturze administracji rządowej oraz wyznaczenie lidera w randze umożliwiającej podejmowanie decyzji w ramach sektora rolnego;

• Projekt wymaga rzeczywistego zaangażowania i cyfrowej transformacji po stronie administracji publicznej z obszaru rolnictwa oraz bezpieczeństwa i jakości żywności.
• Przed wdrożeniem docelowego systemu IT niezbędne będzie przeprowadzenie prac legislacyjnych.

Konieczne jest stworzenie odrębnych przepisów, które powinny zawierać określenie zasad prowadzenia docelowego systemu IT, prawa i obowiązki (w tym kompetencje) podmiotów przekazujących informacje i dane osobowe w jego ramach, zasady udostępniania informacji znajdujących się w docelowym systemie IT;

• Docelowy system IT będzie użyteczny tylko wtedy, gdy rolnicy, producenci będą w nim uczestniczyć, a społeczeństwo/konsumenci będą z niego korzystać.

W związku z tym, konieczne jest zaplanowanie i przeprowadzenie kampanii zwiększającej społeczną świadomość oraz pokazującej wprost potencjalne zyski dla konsumentów, a także producentów żywności.